Cegły, pustaki, bloczki, bale czy kantówka? Z czego najlepiej się pobudować? Jedno jest pewne, prędzej skończy się w kraju węgiel do grilla niż rozstrzygniemy, która technologia budowlana jest najlepsza.
Parterowy, piętrowy czy z poddaszem użytkowym? Projekt z katalogu czy indywidualny? Budować samemu, systemem zlecanym czy kupić od dewelopera? Dach dwuspadowy, kopertowy, a może płaski?
Przyszły inwestor musi sobie odpowiedzieć na dziesiątki takich i innych podobnych pytań. Są one bez wyjątku niezwykle istotne i praktycznie nie do pominięcia w procesie planowania budowy.
Jedną z najważniejszych kwestii, jakie należy rozstrzygnąć jeszcze przed rozpoczęciem projektowania domu, jest wybór technologii, w której zostanie on wzniesiony. W polskich realiach oznacza to decyzję czy stawiać dom murowany czy dom drewniany, a dokładniej dom szkieletowy, nazywany często kanadyjskim lub z bala. Niestety, tak jak w przypadku postawionych wyżej pytań, nie ma tu prostej odpowiedzi, może poza prawdziwym, choć nic nie wnoszącym „to zależy”.
By dokonać najlepszego dla siebie wyboru, inwestor musi przeanalizować wiele czynników, które mogą mieć znaczenie przy wyborze danej technologii. Porównajmy więc te sposoby budowania zwracając uwagę na ich plusy i minusy.
Polecamy artykuł: Koszty budowy domu 2022 – ile wydamy na projekt, budowę i wykończenie?
Murowane rządzą
Wystarczy rozejrzeć się po okolicy w dowolnej części kraju, by się zorientować, że w Polsce wciąż dominuje budownictwo murowane. Zaledwie ok 10-12 proc. domów wznoszonych jest z drewna, z czego ponad 85 proc. to konstrukcje szkieletowe. Ta ogromna przewaga technologii murowanej sprawia, że to do niej dostosowany jest nasz rynek budowlany.
Inwestor spotyka się z tym już na etapie przeglądania katalogów z gotowymi projektami. Absolutna większość z nich to plany domów murowanych. Oczywiście, architekt może bez większych problemów dokonać stosownych przeliczeń i wybrany projekt dostosować do innej technologii niż wskazana przez twórców. Wiąże się to jednak z wyższymi kosztami. O ile prosta adaptacja projektu, jakiej dokonuje się zwykle w przypadku planów kupowanych z katalogu to koszt rzędu 2500-4000 zł, to w przypadku zmiany technologii należy do tej kwoty dodać jeszcze 3,5-4 tys zł.
Znacznie mniejsze zainteresowanie budownictwem drewnianym ma też swoje odzwierciedlenie w dostępności materiałów budowlanych. Dobrej jakości cegły, pustaki czy bloczki betonu komórkowego oraz wszelkie zaprawy murarskie dostaniemy w każdym składzie, hurtowni czy sklepie budowlanym.
Niemal równie łatwo znajdziemy w okolicy drewno budowlane. Ale tu zaczynają się schody.
Bo technologia drewniana, a zwłaszcza szkieletowa jest bardzo wrażliwa na jakość surowca. Drewno powinno spełniać określone normy, być odpowiednio wysuszone i zaimpregnowane, najlepiej ciśnieniowo preparatem zmniejszającym palność i jednocześnie zwalczającym grzyby i szkodniki. Tymczasem o taki produkt nie jest łatwo, a w wielu miejscach jest on wręcz niedostępny. Zdarzają się też dostawcy, którzy po prostu oszukują klientów, oferując np. drewno, które ma być impregnowane, podczas gdy w rzeczywistości pokryte jest wyłącznie zielonym barwnikiem. Dlatego, decydując się na budowę domu z drewna, należy upewnić się, że mamy w akceptowalnej odległości dostęp do odpowiedniego surowca z pewnego źródła.
Przeczytaj też: Dom na zgłoszenie – co warto wiedzieć
Potrzebni fachowcy
Podobnie sytuacja wygląda z dostępnością i kompetencjami ekip budowlanych. Oczywiście te dobre – bez względu na to, w jakiej pracują technologii – mają terminy zarezerwowane na wiele miesięcy do przodu, ale fachowców wyspecjalizowanych w budownictwie drewnianym jest znacznie trudniej znaleźć. Często zdarza się zresztą, że na budowie pracuje ekipa z innej części kraju. Cenionymi fachowcami w dziedzinie domów z bali są np. górale.
Ważne jest też, że technologia szkieletowa wymaga od wykonawców znacznej precyzji, i – przede wszystkim – wiedzy. Składająca się ze szkieletu drewnianego, dwóch warstw ocieplenia, dwóch folii o różnym przeznaczeniu, szczelin wentylacyjnych i okładzin ściana musi być wzniesiona dokładnie i zgodnie ze sztuką, ponieważ jakiekolwiek popełnione tu błędy będą miały wpływ na trwałość domu. Ta bowiem w przypadku domu kanadyjskiego w największym stopniu zależy właśnie od jakości jego wykonania. Ma ona nawet większe znaczenie niż klasa zastosowanych materiałów budowlanych.
Najważniejsze jest tu odpowiednie zabezpieczenie przeciw wilgoci i takie ułożenie kolejnych warstw, by nie gromadziła się ona wewnątrz ścian, ale swobodnie przenikała na zewnątrz. W przeciwnym razie szkielet może ulec zagrzybieniu a cała ściana stracić jakiekolwiek właściwości termoizolacyjne. Oczywiście, gromadzenie wilgoci jest niepożądane również w ścianie murowanej, ale tego znacznie łatwiej uniknąć, a ewentualne skutki jej pojawienia się nie będą aż tak katastrofalne.
O ile więc murowany dom, który przetrwa setki lat potrafi wybudować właściwie każda firma budowlana, o tyle równie trwałą konstrukcję szkieletową – co jak najbardziej jest możliwe – postawią tylko wykwalifikowani specjaliści. Dlatego tak duże znaczenie ma dobra, znająca tę technologię od podszewki ekipa. Tymczasem domy murowane, a zwłaszcza te z bardzo dziś popularnych bloczków betonu komórkowego mogą budować – a przynajmniej stawiać ściany – nawet amatorzy.
Wybierając konstrukcję drewnianą, warto więc włożyć więcej wysiłku w znalezienie odpowiedniej firmy. A gdyby ta miała odległe terminy to lepiej poczekać niż ryzykować wybór przypadkowych „fachowców”. Z tego powodu należy przyjąć, że koszty robocizny będą wyższe w domu szkieletowym niż w przypadku ekipy murarskiej.
Co musisz wiedzieć: Najdroższym elementem każdej budowy są błędy. Dlatego ostatnią pozycją na której oszczędzać powinien świadomy inwestor są kompetentni fachowcy.
Dużo szybciej, trochę taniej
Na szczęście dla inwestora budującego „kanadyjczyka”, gdy już budowa ruszy, to postępy będą naprawdę szybkie. Pomijając etap fundamentów, cała budowa może zamknąć się nawet w 3-4 miesiącach do momentu wprowadzenia się mieszkańców.
I choć stosowane obecnie rozwiązania ,takie jak ściany jednowarstwowe wznoszone z dużych bloczków gazobetonu oraz kleje czy pianki, które zastępują tradycyjne zaprawy murarskie, pozwalają znacząco skrócić czas budowy domu murowanego, to jednak wciąż taka inwestycja trwa przez cały sezon budowlany. Co i tak jest znacznym postępem, bo budynek wznoszony z cegieł w sposób tradycyjny wymagał długiej przerwy po osiągnięciu stanu zamkniętego, w czasie której zaprawa twardniała i wysychała, a cała konstrukcja się stabilizowała. Dlatego budowa takiego domu trwała zwyczajowo dwa lata.
Co musisz wiedzieć: Jeszcze szybciej będzie, jeśli wykonawcą będzie jeden z coraz liczniejszych producentów domów z prefabrykatów, którzy też w większości pracują w oparciu o technologię szkieletową.
Dom wzniesiony w technologi drewnianej, a zwłaszcza szkieletowej, będzie znacznie lżejszy od murowanego, co przekłada się na mniej masywne, a więc tańsze fundamenty, jakich będzie wymagał. Na tym jednak oszczędności właściwie się kończą. Owszem, teoretycznie drewno, a przynajmniej takie jego ilości, jakie potrzebne są do postawienia budynku szkieletowego, będzie znacznie tańsze od materiałów tradycyjnych. Ale to raczej teoria, w praktyce, by uzyskać niższe ceny, musimy zrezygnować z jakości.
Wysokiej jakości tarcica budowlana będzie na tyle droga, że ewentualna różnica w cenach zostanie prawie w całości pochłonięta przez wyższe koszty robocizny. To dlatego szacunkowy koszt budowy domu szkieletowego jest niższy od murowanego tylko o ok 10 proc. A różnica ta wynika nie tyle z zastosowania drewna, co z niższych kosztów fundamentów i stropu. A domy z bali? Obecnie koszty ich budowy są porównywalne, lub nieco większe niż murowanych, a o potrafiącą je stawiać ekipę jest naprawdę trudno. I sytuacja raczej się nie zmieni, bo ten segment rynku praktycznie się nie rozwija.
Sprawdź ile kosztuje projekt, budowa i wykończenie domu w 2021 roku.
Cena komfortu
Nie tylko koszty budowy, ale i eksploatacji domów budowanych w różnych technologiach są porównywalne. Oczywiście, mur postawiony z cegieł będzie miał nieporównywalnie gorsze parametry termoizolacyjne niż wypełniona dobrą wełną skalną ściana szkieletowa. Ale przecież domów z gołej cegły nie stawiamy już od 30-40 lat. Współczesne konstrukcje przypominają wręcz wielowarstwowe termosy, a o ich parametrach energetycznych nie decydują materiały konstrukcyjne, tylko warstwy izolacyjne. A dokładniej jakość użytych materiałów ociepleniowych, ich grubość i precyzja położenia.
Mimo że domy w obu technologiach mogą być równie skutecznie zabezpieczone przed stratami ciepła, to istnieją łatwo odczuwalne różnice w ich użytkowaniu. Wynikają one ze znacznie większej zdolności domów murowanych do akumulacji ciepła w ścianach i stropach niż konstrukcji szkieletowych. W rezultacie znacznie dłużej się one ogrzewają, bo wyziębione ściany muszą wchłonąć więcej energii cieplnej, ale też dłużej utrzymują ciepło po wyłączeniu ogrzewania.
Warto pamiętać, że mechanizm ten działa również latem, zwłaszcza w czasie upałów. Doświadczył tego każdy, kto po upalnym dniu nie mógł zasnąć nocą, bo w domu wciąż było zbyt gorąco. Warto zauważyć, że pod względem akumulacji ciepła domy z bali bardziej przypominają te murowane niż szkieletowe.
Przy okazji omawiania kwestii ocieplania budynków, należy poruszyć jeszcze sprawę wyboru odpowiedniego materiału izolacyjnego. W przypadku domów murowanych dopuszczalna tu jest praktycznie pełna dowolność. Budynek taki można pokryć właściwie każdym materiałem ociepleniowym.
Najczęściej stosowane są oczywiście styropian i wełna skalna. Jednak zdaniem wielu fachowców ten drugi materiał jest zdecydowanie lepszy. Wskazują oni na fakt, że dobra wełna skalna, pochodząca od sprawdzonego producenta ma doskonałe właściwości izolacyjne, a jednocześnie pozwala na stworzenie szczelniejszej otuliny budynku. Po prostu, dzięki elastyczności tego materiału łatwiej dopasować jego brzegi do siebie, co pozwala uniknąć powstawania szczelin i mostków termicznych.
W przypadku konstrukcji drewnianych wełna skalna jest praktycznie jedynym dostępnym materiałem ociepleniowym. Zarówno styropian jak i wchodząca na rynek pianka PUR mają zbyt małą paroprzepuszczalność, co może prowadzić do gromadzenia się wilgoci na elementach konstrukcyjnych budynku.
Warto też pamiętać, że w domach kanadyjskich jedna z warstw ocieplenia rozkładana jest w formie pionowych pasów. Dlatego należy wystrzegać się stosowania tu wełny niskiej jakości, która z czasem może zacząć osiadać. W powstałych w ten sposób przestrzeniach na pewno zacznie zbierać się wilgoć. Z tego powodu doświadczone ekipy sięgają wyłącznie po wysokiej jakości wełnę skalną, często wręcz odmawiając pracy z innym materiałem. Ich szefowie doskonale wiedzą, że to prosta droga do późniejszych reklamacji.
Duży wpływ na komfort mieszkania ma też panujący w budynku mikroklimat. Powszechnie uważa się, że najlepszy panuje w domach z bala, gdyż drewno doskonale reguluje wilgotność powietrza. Natomiast w przypadku konstrukcji szkieletowych udział drewna jest zbyt mały, by mogło ono w odczuwalny sposób zmieniać jakość powietrza wewnątrz. Tym bardziej, że znajduje się ono wewnątrz ściany za warstwą folii, płyty OSB i gipsowo-kartonowej.
Akustyka budynku
Poza warunkami termicznymi, na jakość mieszkania duży wpływ ma akustyka budynku. Tu przewagę mają zwykle budynki murowane. Po prostu ściany murowane lepiej pochłaniają dźwięki. To jednak stosunkowo niewielki różnice, które zresztą może zredukować grubsza warstwa ociepleniowa.
Dowiedz się więcej o izolacji akustycznej mieszkania i domu
Większym problemem są stropy. W domu szkieletowym są to właściwie płaskie pudła rezonansowe wręcz stworzone do przenoszenia dźwięków. Oczywiście, ułożenie pod podłogą poddasza solidnej warstwy dobrej jakościowo wełny skalnej znacznie zmniejsza przenikanie dźwięków przez tę przegrodę, ale nie rozwiązuje problemu do końca. Dlatego w takich domach bez problemu usłyszymy stukanie krzesła czy kroki kogoś w butach o twardszych obcasach. Tymczasem w budynkach murowanych stropy to najczęściej konstrukcje z żelbetonowych elementów i zwykle trzeba pewnego samozaparcia, by wygenerować hałas, który przez nie przeniknie.
Którą technologie warto więc wybrać? Cóż… to zależy.
Jeżeli mamy dostęp do dobrego drewna budowlanego i namiary na solidną ekipę możemy pokusić się o budowę domu szkieletowego. Wydamy na niego nieco mniej niż na murowany i wprowadzimy się znacznie wcześniej. W innych przypadkach trzymajmy się starego dobrego murowania. Chyba, że pragniemy w domu naturalnie regulującego się klimatu i mamy znajomych górali. Wtedy możemy pomyśleć o pięknym i stylowym domu z bali.
Autor tekstu:
Mariusz Borowy
Dziennikarz-freelancer, wyprowadził się z miasta, mieszka i pracuje na Podlasiu, gdzie prowadzi wieczny remont chatki z 1927 r. Publikuje w wielu czasopismach i gazetach, m.in. Newsweek, Gazeta Wyborcza, Forbes, Żyjmy dłużej, Podróże. Pasjonat nowoczesnej architektury i technologii. Ostatnio zrealizował swoje marzenie i ukończył najlepszą w Polsce szkołę stolarską w Garbatce Letnisku. W ten sposób spełniło się proroctwo jego wychowawczyni z liceum, o tym, że jak tak dalej pójdzie, to wyląduje w zawodówce. Wylądował, a obecnie planuje przystąpić do egzaminu czeladniczego.
Opinie