Klasa odporności ogniowej a budowa domu
Przyczyną większości pożarów w budownictwie mieszkalnym jest nieostrożność przy posługiwaniu się ogniem otwartym, a także wady urządzeń i instalacji elektrycznych oraz ich nieprawidłowa eksploatacja. Jednak bez względu na źródło wystąpienia pożaru do jego szybkiego rozwoju i błyskawicznego rozprzestrzeniania się ognia przyczyniają się materiały budowlane. Dlatego warto pomyśleć o skutecznej ochronie przeciwpożarowej i do budowy domu wybrać materiały o odpowiedniej klasie reakcji na ogień.
Architekt na etapie projektowania budynku musi zadbać o to, aby był on zgodny z obowiązującymi przepisami techniczno-budowlanymi z uwzględnieniem bezpieczeństwa pożarowego użytkowników i mienia. Mówiąc o bezpieczeństwie pożarowym, bierzemy pod uwagę m. in. takie kwestie jak: zachowanie odpowiedniej odległości między budynkami, uzyskanie odpowiedniej klasy odporności ogniowej przegród budowlanych, zapewnienie wyjść ewakuacyjnych i drogi dojazdowej dla straży pożarnej.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego najwięcej uwagi powinniśmy poświęcić materiałom, z których powstaje budynek. Te właściwe mogą podwyższyć odporność ogniową elementów budynku, niektóre wprost przeciwnie – w zetknięciu z ogniem staną się paliwem, przyczyniającym się do błyskawicznego rozprzestrzeniania się ognia. Przy wyborze bezpiecznych i odpowiednich materiałów budowlanych pomocna może się okazać europejska klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych. Większość dopuszczonych do sprzedaży materiałów została zbadana i sklasyfikowana pod kątem reakcji na ogień.
Informacja o klasie reakcji na ogień wyrobu budowlanego jest umieszczona na etykiecie. Można z niej się dowiedzieć, jak wyrób zachowuje się w warunkach działania ognia: czy wyrób jest łatwo zapalny, czy podczas tego procesu wydziela dym lub też czy jest odporny na działanie płomieni.
W klasyfikacji ogniowej wyróżniamy trzy podstawowe kryteria oceny materiałów budowlanych:
- klasa podstawowa wyrobu – wskazuje, czy dany produkt przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. jak dużo i szybko wytwarza energii cieplnej,
- ilość i szybkość wytwarzanego dymu w warunkach pożaru (kryterium to nie dotyczy wyrobów z klas A1, E i F),
- możliwość tworzenia się płonących kropel i odpadów, które mogą powodować dalsze rozprzestrzenianie się ognia i wywołać oparzenia skórne (kryterium to dotyczy materiałów z klas od A2 do E).
Klasyfikacja ogniowa. Klasy odporności ogniowej materiału – jakie są i co oznaczają?
Dzięki podstawowej klasie reakcji na ogień można ocenić tzw. ryzyko rozgorzenia, czyli gwałtownego rozprzestrzeniania się ognia następującego w chwili, gdy wszystkie palne materiały znajdujące się w pomieszczeniu stają w ogniu. W wyniku tego procesu następuje skokowy wzrost temperatury oraz rośnie prawdopodobieństwo przenoszenia się pożaru na inne pomieszczenia.
Warto wspomnieć, że meble i elektronika we współczesnych mieszkaniach zawierają wielokrotnie więcej niż kiedyś tworzyw sztucznych – co oznacza, że salon może spalić się nawet 10 razy szybciej niż salon z wyposażeniem pochodzącym z lat 50.
Klasa podstawowa | Właściwości | Rozgorzenie podczas badania w teście referencyjnym RCT | Przykładowe materiały |
A1 | Niepalne | Brak rozgorzenia | Beton, stal, skalna wełna mineralna |
A2 | Niepalne | Brak rozgorzenia, minimalna ciepła spalania | Płyta g-k, wełna mineralna o dużej gęstości |
B | Zapalność małym płomieniem przez 60 s Fs < 150 mm, ograniczony udział w pożarze | Ograniczony wpływ na rozgorzenie, niska wartość ciepła spalania | PVC twarde |
C | Zapalność małym płomieniem przez 60 s Fs < 150 mm, ograniczony, lecz zauważalny udział w pożarze | Rozgorzenie nie wcześniej niż po 10 min przy strumieniu cieplnym 300 kW | Niektóre pianki poliuretanowe, płyty g-k z tapetą papierową |
D | Zapalność małym płomieniem przez 60 s Fs < 150 mm, istotny udział w pożarze | Rozgorzenie nie wcześniej niż po 2 min przy strumieniu cieplnym 100 kW | Większość pianek poliuretanowych, drewno bez zabezpieczeń |
E | Zapalność małym płomieniem przez 20 s Fs < 150 mm, bardzo duży udział w pożarze | Rozgorzenie przed upływem 2 min przy strumieniu cieplnym 100 kW | Spienione tworzywa sztuczne o zmniejszonej palności, styropian |
F | Bardzo duży udział w pożarze lub brak wymagań | Nie spełnia żadnych kryteriów | Spienione tworzywa sztuczne |
Tab. 1. Podstawowa klasa reakcji na ogień
Według Europejskiej Klasyfikacji Reakcji Na Ogień wszystkie produkty przydzielone są do jednej z 7 klas – od najwyższej A1 do najniższej F. Wyroby klasy A1 nie palą się, a więc w żaden sposób nie przyczyniają się do rozwoju pożaru. Na drugim biegunie są produkty klasy F, które nie spełniają żadnych wymagań. W kontakcie z ogniem łatwo się zapalają, wytwarzając przy tym ogromne ilości dymu i ciepła, szybko rozprzestrzeniając ogień.
Rozgorzenie, jakich produktów unikać?
Najbezpieczniejszym wyborem jest produkt o klasie A1, a następnie A2 i B. Produkty znajdujące się w klasach C, D, E oraz F doprowadzają do tzw. rozgorzenia, czyli nagłego, gwałtownego, rozprzestrzeniania się ognia, charakteryzującego się skokowym wzrostem temperatury.
Należy dodać, że zagrożeniem dla mieszkańców jest także rozwijający się dym – podczas pożaru zmniejsza widoczność, utrudnia oddychanie i wydłuża czas ewakuacji. Dodatkowo należy mieć na uwadze, że dym zawiera substancje trujące lub toksyczne, z których niektóre mogą mieć działanie długotrwałe.
Właśnie dlatego etykiety produktów budowlanych oznaczone Euroklasami od A2 do D muszą także wskazywać na wielkość emisji dymu. Ta klasyfikacja ogniowa nie dotyczy materiałów najbezpieczniejszej klasy A1 (do której należy skalna wełna mineralna) i najniższych klas E i F. Wyróżniamy 3 klasy emisji dymu:
Klasa dodatkowa w zakresie wydzielania dymu | Właściwości | Przykłady wyrobów |
s1 | Prawie bez dymu | Płyty g-k |
s2 | Średnia emisja dymu | Drewno ze środkami ognioochronnymi |
s3 | Intensywna emisja dymu | Guma, spienione tworzywa poliuretanowe |
Tab. 2. Klasa dodatkowa w zakresie ilości i szybkości wytwarzania dymu
Izolacja budynku o wysokiej klasie reakcji na ogień
Właściwa izolacja budynku może zwiększyć odporność ogniową elementów budynku lub wprost przeciwnie – zwiększyć ryzyko wystąpienia pożaru. Na przestrzeni lat wymagana izolacyjność, a wraz z nią grubość izolacji cieplnej, zwiększyła się z kilku do kilkunastu lub nawet ponad 20 cm. W przypadku stosowania palnych izolacji cieplnych, takich jak samogasnący styropian, zwiększa to ryzyko pożarowe. Im więcej palnego materiału na elewacji, tym większe jej obciążenie ogniowe – tym szybciej i dalej może się po niej rozprzestrzeniać ogień. Ryzyka nie eliminuje stopień NRO (nierozprzestrzeniania ognia), jaką mogą uzyskać odpowiednio zaprojektowane i starannie wykonane ocieplenia ze styropianem.
Wśród wielu materiałów termoizolacyjnych stosowanych w celu ochrony pożarowej wyróżnić możemy następujące grupy: materiały na bazie skalnej wełny mineralnej, materiały mikroporowate, materiały krzemianowo-wapienne oraz farby termoizolacyjne.
Klasyfikacja ogniowa wełny skalnej
Izolacja ze skalnej wełny mineralnej dzięki niepalności (najwyższa klasa reakcji na ogień A1) przyczynia się do poprawy poziomu bezpieczeństwa pożarowego w budynkach, stanowiąc jednocześnie barierę przeciwpożarową. Taki materiał może być stosowany w przegrodach stanowiących elementy oddzielenia przeciwpożarowego, tj. ścianę zewnętrzne – bez ograniczeń wynikających z wysokości budynków. To ostatnie wynika z faktu, że obowiązujące przepisy techniczno-budowlane ustanowiły wymóg stosowania wyłącznie niepalnych izolacji na ścianach zewnętrznych w nowych budynkach powyżej 25 m. Warto wspomnieć, że np. w Niemczech stosowanie palnych izolacji ścian zewnętrznych budynków wysokich jest zabronione na całej ich wysokości.
Rys. 1. Niepalna fasada budynku mieszkalnego z wykorzystaniem skalnej wełny mineralnej FASROCK w klasie odporności ogniowej A1
Odporność ogniowa ścian i przegród
Mówiąc o odporności ogniowej poszczególnych elementów konstrukcji budynku (np. ściany, strop, przekrycie dachu etc.), używamy klas R E I, gdzie R to nośność ogniowa, E – szczelność ogniowa, a I – izolacyjność. W zależności od badanego zakresu i obszaru określa ona czas, w jakim element lub konstrukcja budynku spełniają swoją funkcję w czasie pożaru. Jeśli w projekcie figuruje informacja o klasie odporności ogniowej EI 60, to dany element – np. izolowany kanał wentylacyjny – musi w warunkach pożaru utrzymywać szczelność i izolacyjność ogniową przez co najmniej 60 minut. Aby przegrody osiągały możliwie wysoką odporność ogniową, muszą być wykonane z materiałów niepalnych. Odpowiednio wbudowana skalna wełna pozwala osiągnąć klasę odporności ogniowej nawet REI 60 dla przekryć dachowych, REI 240 dla ścian oraz EI 60 dla poddaszy.
Bezpieczeństwo pożarowe
Budując lub remontując dom czy też inwestując w inne obiekty, warto pomyśleć o skutecznej ochronie przeciwpożarowej. Oczywiście najbezpieczniej jest stosować ocieplenia z wełny skalnej i tynku o klasie reakcji na ogień minimum A2-s3, d0 – bo one w ogóle nie przyczyniają się do rozprzestrzeniania ognia. Izolacja ze skalnej wełny mineralnej wytrzymuje temperaturę dochodzącą nawet do 1000°C. Wełna szklana wytrzymuje temperaturę do 600-700°C. Trzeba tu koniecznie dodać, że powyższe dane dotyczą samych włókien. Spoiwo, które je łączy (obydwa rodzaje wełny), wytrzymuje temperaturę do 250°C. Im więcej spoiwa, tym wełna ma mniejszą odporność na wysoką temperaturę.
Budujesz dom? Przeczytaj wywiad z dekarzem: Budowa dachu, deskowanie.
Zapoznaj się też z tym materiałem, jeśli zamierzasz przeprowadzić remont drewnianego domu.